Hoe duurzaam is software eigenlijk?

Deze zomer werkte ik als management trainee aan een project om de duurzaamheid van onze producten te verbeteren. Ik wilde inzicht krijgen in duurzaamheid in software en optimale werkmethoden te ontdekken voor duurzaam software ontwikkelen. Verder was het belangrijk om te onderzoeken hoe hierover slim te communiceren met productteams binnen heel Visma. In dit blog leer je wat duurzaamheid in de software-industrie inhoudt en krijg je enkele belangrijke bevindingen van het project.

De impact van software

Digitalisering en software vormen de sleutel tot duurzaamheid en het behalen van de VN-doelstellingen voor duurzame ontwikkeling. Software kan helpen het gebruik van hulpbronnen te optimaliseren, middelen te vervangen en de kennis van onze wereld te vergroten door gegevensanalyse. Het resultaat kan bijdragen aan meer inclusie, betere toegang tot gezondheidszorg en efficiënter onderwijs. Aan de andere kant draagt ​​software bij aan klimaatverandering. Ook zijn er mogelijk negatieve effecten op sociale duurzaamheid, zowel in de hele toeleveringsketen als door het gebruik ervan.

Onderzoekers schatten dat de ict-sector verantwoordelijk is voor ongeveer 1,8 à 2,8% van de wereldwijde uitstoot van broeikasgassen. Dit is vergelijkbaar met de luchtvaartindustrie, die in 2016 goed was voor 1,9% van de wereldwijde uitstoot.

Tegen 2030 is de ict-sector naar schatting verantwoordelijk voor 8 – 21% van het wereldwijde elektriciteitsverbruik. Datacenters hebben hierin een groot aandeel. Overigens kan een toename in energie-efficiëntie de emissiestijgingen temperen, zelfs al neemt de vraag naar digitale diensten toe.

De verantwoordelijkheid van de software-industrie

Het is evident dat de software-industrie efficiënt moet omgaan met de beschikbare hulpbronnen. Andere sectoren als transport en de installatietechniek gaan steeds meer over op elektriciteit als energiebron om wereldwijde koolstofemissies te verminderen. De vraag naar elektriciteit neemt daardoor flink toe de komende jaren.

Software kan bijdragen aan sociale duurzaamheid als de ontwikkeling ervan zorgvuldig gebeurt. Toegankelijkheid, privacy en mensenrechten in de toeleveringsketens van IT-apparatuur zijn risicogebieden.

Wat is duurzame software?

Duurzame software is onder te verdelen in vijf gebieden. 

1. Technologische duurzaamheid gaat over hoe het systeem zich kan aanpassen aan veranderingen. Aspecten hierbij zijn de schaalbaarheid van de dienst, kennisoverdracht in organisaties en het terugdringen van technische schuldenlast. 
2. Individuele duurzaamheid gaat over het welzijn van de mensen die met de software werken, de werkomgeving en hoe we met elkaar omgaan. 
3. Sociale duurzaamheid heeft betrekking op de impact van de software op democratie, mensenrechten, privacy en veiligheid. 
4. Milieuduurzaamheid omvat de impact van de software op de planeet gedurende de gehele levenscyclus. Het doel hier is om diensten te bouwen die CO2-, energie- en hardware-efficiënt zijn. 
5. De economische duurzaamheid van software gaat over aspecten als toegevoegde waarde, winstgevendheid en het voldoen aan contractvereisten.

Vier prioriteitsgebieden

In het project hebben we vier prioriteitsgebieden vastgesteld om duurzame softwareontwikkeling te vergemakkelijken. 

1. Bewustwording van de duurzaamheidseffecten van software
2. Stimuleringsmaatregelen om investeringen in duurzaamheid te bevorderen
3. Data om de huidige impact te begrijpen en winsten van verbeteringen te valideren
4. Gebruiksvriendelijke hulpmiddelen en beproefde methode best practices om te volgen.

Om het eerste en laatste punt aan te pakken, hebben wij tijdens het project een duurzaamheidsbeoordeling ontwikkeld en getest met vier productteams. Zij gaven aan dat de beoordeling overzicht heeft gegeven van de impactgebieden van hun software. Het leverde de teams ook enkele specifieke potentiële verbeterpunten op. De teams bespraken onderwerpen als public cloud en geografische locatie, efficiënt gebruik van hulpmiddelen en CO2 bewuste software.

Public cloud en geografische locatie

De public cloud is een goed hulpmiddel om de energie- en hardware-efficiëntie van softwareproducten te verbeteren. Grote public cloud providers investeren fors in het verhogen van de energie-efficiëntie van hun faciliteiten en it-apparatuur. Meerdere klanten kunnen gebruikmaken van dezelfde hulpbronnen. Die zijn dynamisch te schalen om zo aan de werkelijke vraag te voldoen. Dit resulteert in een lagere milieu-impact in vergelijking met traditionele enterprise datacenters of on-premise oplossingen.

De locatie van het datacenter is een andere manier om efficiënt met energie om te gaan. We hebben vastgesteld dat het beste is om datacenters te kiezen die dicht bij de gebruikers liggen. Energiebesparing ontstaat als de afstand die gegevens moeten afleggen minimaal is. Ander aandachtspunt is de energiemix die de datacenters in verschillende regio’s van stroom voorziet. Dit betekent dat de CO2-uitstoot van de verbruikte elektriciteit sterk kan variëren tussen verschillende datacenters.

Efficiënt gebruik van hulpmiddelen

Het schrijven van efficiënte code en het gebruik van de meest geschikte technologie voor elke taak is om verschillende redenen belangrijk. Het verbetert de prestaties en de gebruikerservaring, verlaagt de kosten en verhoogt ook de energie- en hardware-efficiëntie. 

Met op gebruik gebaseerde prijsmodellen neemt de stimulans om hulpbronnen efficiënter te gebruiken toe. Ook wanneer er een vaste prijs is, of wanneer de kosten zeer laag zijn, moeten we altijd rekening houden met de milieukosten en de middelen zo efficiënt mogelijk gebruiken. Door proactief te werken aan code-efficiëntie, onze infrastructuur te optimaliseren en waardevolle functies te ontwikkelen, vergroten we de duurzaamheid van onze software.

Door proactief te werken aan code-efficiëntie, onze infrastructuur te optimaliseren en waardevolle functies te ontwikkelen, vergroten we de duurzaamheid van onze software.

CO2 bewuste software

Het verschuiven van de workload op de servers was het derde onderwerp uit de pilot duurzaam software ontwikkelen. Dit concept heet CO2 bewuste software. Het is van toepassing op zware batchtaken die op de achtergrond worden uitgevoerd of minder tijdgevoelig zijn. Traditioneel vindt de uitvoer van deze taken op verzoek of buiten kantooruren plaats. Maar wat als het overdag zonnig is en het waait, dus er veel schone energie aanwezig is? Dan is het interessant om deze taken op dat moment uit te voeren.

Ecologisch duurzame software gaat niet alleen over energie-efficiëntie en hernieuwbare energie. In sommige gevallen kan de milieu-impact van de productie van IT-apparatuur groter zijn dan de impact van het gebruik van de apparatuur. Vooral in de Scandinavische landen waar veel CO2 arme energie is, kan de productie van apparatuur een groter aandeel hebben in de totale impact. In de beoordeling is daarom ook gekeken naar zuinig gebruik van hardware door ons, onze leveranciers en gebruikers. 

Ons werk gaat door…

Uiteindelijk willen we een positieve netto impact hebben en streven we ernaar deze te maximaliseren. Dit doen we door software te ontwikkelen die waarde creëert voor de gebruikers en bijdraagt ​​aan duurzaamheid. Terwijl we ons tegelijkertijd bewust zijn van ons verbruik van hulpbronnen en de negatieve impact minimaliseren.

Dus, wat heeft de beste netto-impact als we het streamen van een film vergelijken met het lezen van een gedrukt boek? Als ik hier in Zweden naar een twee uur durende film op mijn tv kijk, zou dit ongeveer 5 gram CO2-equivalent genereren. Het twee uur lezen van een boek levert ongeveer 120 gram op (ervan uitgaande dat het me 12 uur kost om het hele boek te lezen). Als ik enkel de CO2-uitstoot vergelijk, blijkt een film kijken de betere optie. Om de netto-impact te bepalen, moet je ook andere mogelijke negatieve invloeden onderzoeken en vervolgens de totale toegevoegde waarde bepalen. Misschien is het boek geleend uit een bibliotheek en lezen ruim 30 mensen het. Dan zou mijn twee uur lezen slechts 4 gram CO2-uitstoot vertegenwoordigen, waardoor het mogelijk een betere optie is dan de film.

Met dit traineeproject en de beoordeling die tijdens het project is ontwikkeld, vergroten we onze inspanningen met betrekking tot de ecologische duurzaamheid van onze software. Zoals eerder beschreven, is duurzaamheid in software een breed onderwerp dat verschillende perspectieven en impactniveaus omvat. We werken aan duurzame software om onze gebruikers te helpen te verduurzamen.